هر کدام از افراد ممکن است اختلالاتی داشته‌باشند که در هر دورانی به گونه‌ای علائم و نشانه‌های این اختلالات مشخص می‌شود. بعضی از این اختلالات ممکن است برای فرد مشکلاتی ایجاد کند که تشخیص و درمان آنها از بروز مشکلات متعدد و گاهی بزرگ، جلوگیری میکند.
شناخت و تشخیص هر اختلالی در کودکان نیز به همین صورت است و می‌تواند به رشد کودک در زمینه‌های دیگر کمک بسیاری کند. یکی از اختلالات دوران کودکی، ADHD است که در ادامه تعریفی از آن ارائه داده و علائم، انواع آن، علل و راه‌های تشخیص و تاثیر آن بر یادگیری دانش آموزان را توضیح می‌هیم.
ADHD یا بیش‌فعالی چیست؟
ADHD یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی رشدی دوران کودکی است. معمولاً برای اولین بار در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود و اغلب تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. کودکان مبتلا به ADHD ممکن است در توجه، کنترل رفتارهای تکانشی مشکل داشته باشند (ممکن است بدون فکر کردن به نتیجه، عمل کنند)، یا بیش از حد فعال باشند.
علائم و نشانه‌ها
طبیعی است که کودکان در یک زمان یا زمان دیگری در تمرکز و رفتار مشکل داشته باشند. با این حال، کودکان مبتلا به ADHD فقط از این رفتارها رشد نمی‌کنند. علائم ادامه می یابد، می‌تواند شدید باشد و در مدرسه، خانه یا در ارتباطاتشان با خانواده و دوستان مشکل ایجاد کند.
کودک مبتلا به ADHD ممکن است:
- زیاد رویاپردازی میکند
- چیزهای زیادی را فراموش کند یا از دست بدهد
- دست و پا زدن یا بی‌قراری
- زیاد حرف بزن
- اشتباهات که از روی بی‌دقتی انجام دهد یا ریسک‌های غیرضروری انجام دهد
- مقاومت در برابر وسوسه برای او سخت است
- در نوبت گرفتن مشکل دارند
- در کنار آمدن با دیگران مشکل دارند
بیشتر بخوانید: ۱۰ راهکار برای تشویق کودکان به کشیدن نقاشی
انواع ADHD
بسته به اینکه کدام نوع علائم در فرد قوی‌تر است، سه راه مختلف وجود دارد که ADHD خود را نشان می‌دهد:
علائم بیشتر به صورت بی‌توجه است:
سازماندهی یا تکمیل یک کار، توجه به جزئیات یا پیروی از دستورالعمل‌ها یا مکالمات برای فرد سخت است. فرد به راحتی حواسش پرت می‌شود یا جزئیات کارهای روزمره را فراموش میکند.
علائم بیشتر به صورت فعال- تکانشی است:
فرد زیاد بی‌قرار می‌شود و صحبت میکند. نشستن طولانی مدت سخت است (مثلاً برای صرف غذا یا در حین انجام تکالیف). کودکان کوچکتر ممکن است به طور مداوم بدود، بپرند یا بالا و پائین بروند. فرد احساس بی‌قراری میکند و با تکانشگری مشکل دارد.
شخصی که تکانشی است ممکن است حرف‌های دیگران را زیاد قطع کند، چیزهایی را از مردم بگیرد یا در زمان‌های نامناسب صحبت کند. برای فرد سخت است که منتظر نوبت خود بماند یا به دستورات گوش دهد. فردی که تکانشگر است ممکن است بیش از دیگران دچار حادثه و جراحات شود.
نشانه‌ها ترکیبی است:
علائم دو نوع فوق به یک اندازه در فرد وجود دارد.
از آنجا که علائم ممکن است در طول زمان تغییر کنند، ممکن است تظاهر نیز در طول زمان تغییر کند.
علل بیش‌فعالی
دانشمندان در تلاش برای یافتن راه‌های بهتری برای مدیریت و کاهش شانس ابتلای فرد به ADHD هستند که به همین دلیل علت (ها) و عوامل خطر را مطالعه می‌کنند. علت(ها) و عوامل خطر ADHD ناشناخته است، اما تحقیقات کنونی نشان می‌دهد که ژنتیک نقش مهمی ایفا میکند. مطالعات اخیر عوامل ژنتیکی را با ADHD مرتبط می کند.
علاوه بر ژنتیک، دانشمندان در حال بررسی سایر علل احتمالی و عوامل خطر از جمله:
- آسیب مغزی
- قرار گرفتن در معرض خطرات محیطی (مانند سرب) در دوران بارداری یا در سنین پایین
- مصرف الکل و تنباکو در دوران بارداری
- زایمان زودرس
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
تحقیقات از دیدگاه‌های رایج مبنی بر اینکه ADHD ناشی از خوردن قند زیاد، تماشای بیش از حد تلویزیون، فرزندپروری، یا عوامل اجتماعی و محیطی مانند فقر یا هرج و مرج خانوادگی است، تائید نمی‌کند. البته، بسیاری از چیزها، از جمله این موارد، ممکن است علائم این اختلال را تشدید کند، به خصوص در افراد خاص. اما شواهد به اندازه کافی قوی نیستند که آنها را دلایل اصلی ADHD بدانیم.
تشخیص
تصمیم گیری در مورد اینکه آیا کودک مبتلا به ADHD است یا خیر، فرآیندی با چندین مرحله است. هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص ADHD وجود ندارد و بسیاری از مشکلات دیگر مانند اضطراب، افسردگی، مشکلات خواب و انواع خاصی از ناتوانی‌های یادگیری می‌توانند علائم مشابهی داشته باشند.
یکی از مراحل این فرآیند شامل انجام یک معاینه پزشکی، از جمله تست‌های شنوایی و بینایی، برای رد سایر مشکلات با علائمی مانند ADHD است. تشخیص ADHD معمولاً شامل چک لیستی برای ارزیابی علائم ADHD و گرفتن سابقه کودک از والدین، معلمان و گاهی اوقات از کودک است.
درمان‌ها
در بیشتر موارد،ADHD با ترکیبی از رفتار درمانی و دارو درمان می‌شود. برای کودکان پیش دبستانی (4-5 ساله) مبتلا به ADHD، رفتار درمانی، به ویژه آموزش برای والدین، به عنوان اولین روش درمان قبل از آزمایش دارو توصیه می‌شود. اینکه چه چیزی بهتر عمل میکند می‌تواند به کودک و خانواده بستگی داشته باشد. برنامه‌های درمانی خوب شامل نظارت دقیق، پیگیری و ایجاد تغییرات در صورت نیاز در طول مسیر خواهد بود.
مدیریت علائم: اصلاح سبک زندگی
سالم بودن برای همه کودکان مهم است و می‌تواند به ویژه برای کودکان مبتلا به ADHD مهم باشد. علاوه بر رفتاردرمانی و دارو درمانی، داشتن یک سبک زندگی سالم می‌تواند مقابله با علائم ADHD را برای کودک شما آسان‌تر کند. در اینجا چند رفتار سالم وجود دارد که ممکن است کمک کند:
- ایجاد عادات غذایی سالم مانند خوردن مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل و انتخاب منابع پروتئین بدون چربی
- انجام فعالیت بدنی روزانه متناسب با سن کودک
- محدود کردن مدت زمان استفاده روزانه از تلویزیون، رایانه، تلفن و سایر لوازم الکترونیکی
- میزان خواب کافی توصیه شده در هر شب بر اساس سن کودک
چه کسانی در تشخیص بیش‌فعالی می‌توانند کمک کنند؟!
اگر شما یا پزشکتان در مورد ADHD نگرانی‌هایی دارید، می‌توانید با فرزندتان به یک متخصص مانند روانشناس کودک، روانپزشک کودک، یا متخصص اطفال که در این زمینه فعالیت دارند، مراجعه کنید.
ADHD در بزرگسالان
ADHD می تواند تا بزرگسالی ادامه یابد. برخی از بزرگسالان ADHD دارند اما هرگز تشخیص داده نشده‌اند. این علائم می‌تواند باعث ایجاد مشکل در محل کار، خانه یا روابط شود. علائم ممکن است در سنین بالاتر متفاوت به نظر برسند، به عنوان مثال، بیش‌فعالی ممکن است به عنوان بی‌قراری شدید ظاهر شود. هنگامی که نیازهای بزرگسالی افزایش می‌یابد، علائم می‌توانند شدیدتر شوند.
شبکه عصبی مغز یک بیمار ADHD به شیوه ای متفاوت عمل می کند. بخش پیشانی مغز در چندین مورد ADHD به طور قابل توجهی توسعه نیافته است. عدم تعادل در سطوح انتقال دهنده‌های عصبی نیز گزارش شده است. این وضعیت با دشواری در حفظ توجه، حرکت مداوم و فقدان رفتار منطقی مشخص می‌شود.
حتما بخوانید: همه چیز در مورد بیش فعالی (ADHD)
تحقیقات قابل توجهی برای درک الگوها و پیش‌بینی ADHD و تأثیر آن بر رشد انجام شده است. پاسخ‌های عصبی به پاداش، ارتباط ژنوتیپی و جنبه‌های رفتاری بیماران ADHD در گروه‌های سنی در مطالعات متعدد مورد بررسی قرار گرفته است. مطالعات اپیدمیولوژیک بزرگی نیز برای نمونه‌گیری متنوع جامعه از افراد در حال انجام است.
تاثیر بیش‌فعالی بر یادگیری
ADHD با نقص در استدلال و درک همراه است. کودکان مبتلا به ADHD ممکن است در نوشتن، خواندن، سازماندهی وسایل خود، توضیح شفاهی احساسات خود و تجزیه و تحلیل منطقی، دچار مشکل شوند. به دلیل بی‌توجهی متناوب، اختلال شناختی نیز معمولا در این کودکان مشاهده می‌شود.
بسته به نوع ADHD که کودکان از آن رنج می‌برند، کودکان مبتلا به ADHD فاقد یک یا چند مورد از موارد زیر هستند:
- تمرکز
- ارتباط/تعامل
- حافظه
اغلب اوقات، علائم ADHD به راحتی در کودک قابل مشاهده نیست و تا زمانی که کودک در پیشرفت تحصیلی خود با مشکلاتی روبرو شود، در مواجهه با فشارهای یادگیری فزاینده مواجه نمی‌شود.
بی‌توجهی یکی از علائم کلاسیک ADHD است. کودکان مبتلا به ADHD در انجام وظایفی که نیاز به تمرکز دارند با مشکلاتی مواجه می‌شوند. به همین دلیل، آنها اغلب به دنبال بهانه‌ای برای اجتناب از مطالعه هستند.
کودکان مبتلا به ADHD به دلیل رفتارهای بیش فعال و ماهیت تکانشی خود، برای برخورد با افراد مشکل دارند. آنها اغلب تحریک می‌شوند و می‌توانند رفتارهای نافرمانی و خشونت‌آمیز و ریسک جویانه از خود نشان دهند.
آنها اغلب به دلیل مشکلات در برقراری ارتباط با دیگران منزوی می‌شوند. تشخیص به موقع و درست ADHD از بروز سایر اختلالات رفتاری یا مرتبط با رفتار مانند اختلال نافرمانی مقابله‌ای (ODD)، اختلال رفتاری (CD)، اوتیسم یا سندرم در کودک جلوگیری میکند.
بیشتر کودکان مبتلا به ADHD قبل از تشخیص ADHD مدرسه را شروع می‌کنند. گاهی اوقات معلمان اولین کسانی هستند که متوجه علائم احتمالی ADHD می‌شوند. آنها ممکن است آن را با والدین کودک در میان بگذارند. سپس والدین می‌توانند کودک را توسط یک متخصص ارزیابی کنند تا ببینند آیا علائم مربوط به بیش‌فعالی است یا خیر.
معلمان می توانند به شما کمک کنند تا دریابید که آیا فرزندتان به برنامه آموزشی فردی نیاز دارد؛
برنامه آموزشی فردی یک طرح مکتوب است که آموزش ویژه فردی و خدمات مرتبط را ارائه می دهد. معلم فرزند شما ممکن است یک ارزیابی را پیشنهاد کند تا ببیند آیا فرزند شما می‌تواند از این برنامه بهره‌مند شود یا خیر. یا به یک طرحی که خدمات و تغییراتی را در محیط آموزشی برای رفع نیازهای کودک ارائه می‌دهد، نیاز دارد.
معلمان می‌توانند با شما در مورد پیشرفت فرزندتان صحبت کنند. از معلم بخواهید که وضعیت فرزندتان را به شما اطلاع دهد. استفاده از پوشه‌ای که بین شما و معلم فرزندتان رفت و آمد دارد، یکی از راه‌های اشتراک‌گذاری یادداشت‌های پیشرفت است.
معلمان می‌توانند روی نیازهای فرزند شما تمرکز کنند. هر دانش‌آموز مبتلا به ADHD متفاوت است. برخی برای توجه و مدیریت حواس پرتی به کمک نیاز دارند. برخی برای سازماندهی به کمک نیاز دارند. بعضی از آنها برای شروع یا تکمیل کاری که شروع کرده‌اند، به کمک نیاز دارند.
برخی از دانش‌آموزان مبتلا به ADHD در نشستن یا کار کردن در سکوت مشکل دارند. از معلم بپرسید که چگونه ADHD روی فرزند شما در کلاس درس تأثیر می‌گذارد و چه کاری می توانید برای کمک به فرزندتان در انجام تکالیف مدرسه انجام دهید.
کارهایی که می‌تواند به کودکان دچار بیش‌فعالی کمک کند
معلمان می‌توانند به موفقیت فرزند شما کمک کنند. بسته به نیاز دانش آموز، معلم می‌تواند کارهایی مانند:
- دانش‌آموز را در جایی بنشاند که حواس پرتی کمتر باشد.
- دستورالعمل‌های واضح و مختصر ارائه دهد.
- روال و قوانین کلاسی ساده داشته باشد.
- صمیمی، همدل و مثبت باشد.
- تلاش‌ها را تحسین کند.
- کمک به دانش‌آموز برای سازماندهی کارها و تکالیف
- بچه ها را راهنمایی کند تا سرعت خود را کم کنند و وقت بگذارند.
- برای ماندن در کار به کودک انگیزه بدهد.
- زمانی را به حرکت، جابه‌جا شدن و استراحت در کلاس درس اختصاص بدهد.
- برای تکمیل کار وقت اضافی بدهد.
- به دانش‌آموزان بیاموزد که چگونه کار خود را بررسی کنند و اشتباهاتی که به دلیل بی‌دقتی بوده را تشخیص دهند.
برای دانش‌آموزان بزرگتر، معلمان همچنین می توانند:
- مهارت های مطالعه مانند یادداشت برداری، خواندن با صدای بلند و آماده‌شدن برای آزمون‌ها را آموزش دهد.
- پروژه‌ها و تکالیف چند مرحله‌ای را به بخش‌های کوچکتر تقسیم کند.
معلمان می‌توانند نکات مثبت و تلاش را در فرزند شما به نمایش بگذارند. وقتی معلمان این نکات را در دانش‌آموزان خود می‌بینند، دانش‌آموزان نیز علاوه بر دیدن این موارد در خود، برای انجام آنها بیشتر تلاش می‌کنند. معلمان می‌توانند بیان کنند که هر دانش‌آموزی می‌تواند رشد کند، بیاموزد و موفق شود – چه ADHD داشته باشد یا نه.
بیشتر بخوانید: اثر تشویق بر دانش آموز و فعالیت های آموزشی
به عنوان یک معلم یا یک والدین، با توجه به این واقعیت که کودک مبتلا به ADHD ممکن است در زمینه یادگیری و آموزش با چالش هایی روبرو شود، آنها به جای عصبانیت و تنبیه نیاز به مراقبت و شفقت دارند. این می‌تواند کمک زیادی به بهبود رفتار یادگیری بیماران ADHD کند.
منابع: What is ADHD?
The Impact of ADHD on Learning
لینک کوتاه مقاله : https://marook.ir/mag/?p=28097