در مقاله فواید مطالعه کودکان، درباره این صحبت کردیم که مطالعه کردن چه فایده ها و آورده های مثبتی برای کودکان می تواند داشته باشد. در این مقاله حاضر قرار بیشتر توجه خود را به مطالعه کتاب های غیر درسی تحت عنوان “مطالعه غیر درسی کودکان” متمرکز کنیم.
یک مقدمه مهم درباره مطالعه کودکان
قبل از اینکه به سراغ بررسی فواید این نوع مطالعه کودکان برویم، به عنوان یک مقدمه نیاز است کمی واقع گرایانه به این نکته توجه کنیم که مطالعه کودکان و به خصوص مطالعه غیر درسی کودکان، در نسل جدید بسیار کم رنگ تر از نسل های قبلی است. شرایط جامعه، جهان، فرهنگ و بسیاری از عوامل اینگونه همه دست به دست هم داده اند تا آنگونه که کتاب برای نسل های قدیمی دوستی صمیمی و همیشگی بوده، برای کودکان امروزی نباشد، که البته نمیتوان لزوما به آن به عنوان یک جنبه نگاه کرد.
با در نظر گرفتن این نکته، لازم است بدانیم که آنچیزی که واضح است، فواید مطالعه برای کودکان است. در این مقاله هم آنچیزی که قرار است مورد توجه گیرد، همین امر است.
کمی دقیق تر درباره مطالعه غیر درسی کودکان
مطالعه غیر درسی هر نوع فعالیت یادگیری است که خارج از ساعات عادی مدرسه انجام می شود که شامل مطالعه متونی است که جزو کتاب های درسی نیستند. که در کل منظور به معنای مطالعه خود کودک نیست. مطالعه غیر درسی کودکان می تواند شامل کتاب خواندن های مادر یا پدر برای کودک هم شود. از کتاب شعر کودکان گرفته، که برای رده سنی زیر 7 سال مناسب است، تا کتاب های داستان کودکان، کتاب های دانش محور و حتی مطالعه کمیک و داستان مصور.
1. افزایش بهره وری در کلاس درس
شاید اولین و مهم ترین فایده مطالعه غیر درسی کودکان این است که ذهن آن ها را آنقدر باز و توانمند تر که به آنها کمک خواهد تا مطالبی که معلم در کلاس درس ارائه می دهد را بهتر درک کنند. همینطور سوال های بهتری برای درک بهتر درس بپرسند. همانطور که می دانیم پرسیدن یکی از مهم ترین مراحل آموزش است. به تجربه دیده شده که حتی چالش های ذهنی و سوال هایی که برای کودکان پیش می آید، متاثر است از کتاب ها.
می توان به آن مشابه ورزش کردن نگاه کرد. مطالعه به مانند ورزشی برای ذهن است و ذهن را قوی تر خواهد کرد. که البته این امر در کنار ذهن پویا، فعال و در حال رشد کودکان تشدید خواهد شد. با در نظر گرفتن این مسائل، در کل می توان گفت که مطالعه کودکان، ذهن آن ها را برای فراگیری درس در سر کلاس توانمندتر خواهد کرد و نتیجه این امر، افزایش بهره وری آنهاست.
2. تکمیل فرآیند یادگیریِ مدرسه
مطالعه غیر درسی کودکان و برنامه های فوق برنامه ای که مبتنی بر یادگیری بیشتر و عمیق تر آنها می باشند، همچنین می توانند با ارائه منابع، محتوا، درک و بینش عمیق تر یادگیری مدرسه ای، یا اصطلاحا آکادمیکِ، کودکان را تکمیل کند. یعنی مطالعه غیر درسی کودکان به آنها کمک می کند که چرخه یادگیری مطالبی که معلمشان در کلاس می گوید را تکمیل کنند.
در کتاب هایی که محتوای علمی دارند، یا مثلا کتاب های ادبی، کتاب های با محتوای اجتماعی و کتاب های تاریخی این تکمیل چرخه یادگیری جدی است. در واقع هر اندازه محتوای کتاب هایی که کودک مطالعه می کند، با محتوای کتاب درسی در ارتباط باشد، این چرخه یادگیری بیشتر و بهتر کامل می شود.
البته این به هیچ وجه به معنای این نیست که کودک باید کتاب های غیر درسی را که مرتبط با محتوای کتاب های درسی اش است بخواند. در کنار این مطالعه فوق برنامه می تواند فرصتی را برای کودکان فراهم کند تا در مورد موضوعاتی که ممکن است در برنامه درسی معمولی آنها پوشش داده نشود، یاد بگیرند و به آنها امکان می دهد علایق و علایق خود را کشف کنند.
3. ایجاد عادت مطالعه در کودک
شاید جدی ترین آورده مطالعه غیر درسی کودکان، این باشد که این نوع مطالعه، تمرینی است برای اینکه عادت مطالعه در کودک ایجاد شود. با توجه به اینکه یادگیری مهارت ها و ایجاد عادت در دوران کودکی راحت تر و اثر آن بنیادی تر است، بهتر است پدر و مادر از همان دوران بچگی برای کودکشان برنامه مطالعه غیر درسی بچینند. کتاب خواندن از بهترین عادت هایی است که یک نفر می تواند داشته باشد.
علاوه بر عادت به مطالعه، عادت به مدیریت زمان، سازماندهی محتوا و نظم و انضباط از دیگر فایده های این نوع مطالعه کودکان است.
4. توسعه مهارت های تخصصی
مطالعه غیر درسی کودکان همچنین فرصتی را برای کودکان فراهم می کند تا مهارت های تخصصی را در یک زمینه خاص مورد علاقه خود توسعه دهند. مثال ساده ای از آن، کودکی است که یک دوره برنامه نویسی را خارج از مدرسه می گذراند، ممکن است درک عمیق تری از علوم کامپیوتر و زبان های برنامه نویسی پیدا کند. این مهارت‌های تخصصی می‌تواند برای فعالیت‌های تحصیلی و شغلی آینده ارزشمند باشد و به کودکان احساس موفقیت و اعتماد به توانایی‌هایشان را بدهد.
5. قرار گرفتن کودک در معرض ایده ها و تجربیات جدید
آشنایی با تجربیات و ایده های جدید، از دیگر فایده های مطالعه غیر درسی کودکان است. اینجا اهمیت کتاب ها یا محتوایی که هدف کودک برای مطالعه است هم مهم می شود. خواه یا ناخواه خواننده در معرض ایده ها، تجربیات، عقاید، دانسته ها و تحلیل های نویسنده است و می تواند از آن ها تاثیر بگیرد.
با آگاهی به این موضوع، و در عین حال کمک به کودکان برای انتخاب درست منبعی برای مطالعه، مطالعه غیر درسی برای کودکان می تواند به آنها کمک کند که با ایده ها و تجربیات مواجه شوند. این مواجهه می تواند شخصیت کودک را به شکلی مثبت شکل دهد. از طرفی دیدگاه های کودک را گسترش می دهد و ذهن او را باز تر می کند.
6 ایجاد اعتماد به نفس در کودک
همانطور که کودکان کتاب می خوانند و در نتیجه آن بیشتر و عمیق تر یاد می گیرند، اعتماد به نفسشان بیشتر خواهد شد. این می تواند به ویژه در صورتی صادق باشد که آنها به خاطر دستاوردهای خود، به اندازه منطقی، مورد تحسین قرار گیرند.
در مورد این فایده توجه به نکته ضروری است که این نوع اعتماد به نفس چون از طریق در معرض تجربیات جدید قرار گرفتن به دست آمده، منجر به خود بزرگ بینی و خودشیفتگی نمی شود. یعنی بیشتر نوعی از اعتماد به نفس و یا عزت نفس می شود که واقع بینانه است. البته ممکن است اینطور هم نباشد.
7. کمک به یافتن هدف در زندگی
این فایده را شاید بتوان یه فایده عام برای کتاب خواندن و مطالعه در نظر گرفت. در کل به دلایل بی شماری، کتاب ها می توانند در جستجوی هدف و معنا در زندگی موثر باشند. کودکان به مرور، حدودا بعد از 12 سالگی، که وارد مرحله نوجوانی می رسند، وارد سفری می شوند برای یافتن معنا و هدف زندگی. در این سفر، کتاب یکی از بهترین همسفر هاست.
کتاب های درسی بارها ثابت کرده اند که توانمندی شان برای کمک به یافتن هدف، بسیار پایین است. از این رو منظور از مطالعه در اینجا، بیشتر مطالعه کتاب های غیر درسی است. چه بهتر که کودکان با عادت به مطالعه، در این سفر پیش رویشان، کتاب را به عنوان همسفر خوب انتخاب کنند.
8. آموزش مهارت های نرم به کودکان
به عنوان آخرین فایده مطالعه غیر درسی، به سراغ آموزش های ناخودآگاه کتاب ها می رویم. همانطور که قبلا گفتیم، کودکان مثل همه انسان های دیگر متاثر از کتاب ها خواهند بود. حتی مطالعه یک کتاب داستانی هم می تواند به کودکان آموزش هایی بدهد که در ناخودآگاه وی ثبت می شوند و شاید به حدی عمیق باشند، که تبدیل به طرز فکر یا رفتار برای وی شوند.
در بین این آموزش ها، آموزش مهارت های اجتماعی و مهارت های نرم هم جای می گیرد که نه تنها در کودکی، بلکه در بزرگسالی و محیط کار هم برای کودک بسیار مفید خواهد بود.
پس در کل مطالعه غیردرسی طیف وسیعی از مزایا و فواید را برای کودکان فراهم می کند. برخی از آنها به نوعی مهارتی را در کودک ایجاد می کنند که برای بزرگسالی اش هم بدرد بخور است و برخی گذرا و مقطعی هستند. لازم به ذکر است که فواید مطالعه غیر درسی کودکان به همینجا ختم نمی شود، اما برای طولانی نشدن مقاله، به ذکر همین 8 مورد قناعت می کنیم.
لینک کوتاه مقاله : https://marook.ir/mag/?p=28158